Es regnete unaufhörlich, die ganze Stadt wurde überschwemmt

DURVEN IS GOED, KENNIS VAN IDIOOM IS NOG BETER

Jouw Duitse relaties waarderen het als je Duits met ze spreekt. Als je dat goed doet, dan geeft je dat een voorsprong op andere buitenlandse concurrenten.

Gebruik je daarin verkeerd idioom, dan zal je Duitstalige gesprekspartner je dat vast willen vergeven. Maar het kan natuurlijk wel tot onbegrip leiden en enige hilariteit.

Daarom in het vervolg van deze blog enkele voorbeelden van zogenaamde “Stolpersteine” (hindernissen) veroorzaakt door “falsche Freunde”. Die laatste zijn woorden en begrippen die in het Duits en Nederlands erg op elkaar lijken, maar die een andere betekenis hebben en soms tot hilariteit of onbegrip over en weer kunnen leiden. In vervolg op eerdere blogs over dit onderwerp bespreek ik vandaag wederom een paar voorbeelden. In latere blogs volgen er meer.

Over het wassende water

Jullie weten het natuurlijk: de wateroverlast neemt niet alleen in Nederland toe, maar ook in Duitsland. Al jarenlang zien we geregeld beelden van steden die duidelijk ambities hebben om Venetië naar de kroon te steken, met alle verwoestende en verdrietige gevolgen van dien. Sommige falsche Freunde surfen graag mee op die stroom, en over hen wil ik het vandaag graag hebben.

onderlopen, überschwemmt werden, gebeuren, unterlaufen

Laten we eerst eens kijken naar het werkwoord onderlopen. Stel je voor, dat je van je directie het volgende bericht ontvangt: "Het hele archief in de kelder is ondergelopen door een gat in de waterleiding": "Das ganze Archiv im Keller ist überschwemmt durch ein Loch in der Wasserleitung." Je schrikt uiteraard van deze complete ramp voor je bedrijf (vooral als je zelf de functie van archivaris bekleedt), maar behalve waakzaamheid waar het gaat om het onderhoud van de leidingen, moet je hier vooral ook letten op het woord onderlopen. De juiste vertaling luidt überschwemmt werden, maar zelf had je wellicht het woord unterlaufen verwacht. Dat betekent echter iets totaal anders, namelijk gebeuren. Een goede voorbeeldzin zou, als we helemaal in het sfeertje blijven, kunnen zijn: "Dem Klempner ist gestern ein Fehler unterlaufen; dadurch entstand ein Leck in der Leitung": "De loodgieter heeft gisteren een fout gemaakt; daardoor ontstond een lek in de leiding."  Toegegeven, het werkwoord unterlaufen is wat aan de ouderwetse kant, dus of je het wilt gebruiken, is aan jou. Maar doe het dan in ieder geval wel in de juiste betekenis. 

onophoudelijk, unaufhörlich, niet tegen te houden, unaufhaltsam

Een lek valt meestal nog wel te dichten, zodat de waterstroom gestopt kan worden. Maar heel anders is het natuurlijk met het natuurgeweld van de constante regenval en de overstromende rivieren. Dan is de watervloed onophoudelijk, continu. Hoe vertellen we hier iets over in het Duits? Dan zeggen we bijvoorbeeld: "Wir mussten uns in Sicherheit bringen; es regnete unaufhörlich so stark, dass wir auf das Dach gestiegen sind.": "We moesten onszelf in veiligheid brengen; het regende onophoudelijk zo fors, dat we op het dak moesten klimmen." 

Nu is het zo, dat het Duitse woord unaufhaltsam ook bestaat. Op het eerste gezicht zou je zeggen, dat het eveneens een goede vertaling zou kunnen zijn van het Nederlandse onophoudelijk. Maar dat is toch niet zo. Unaufhaltsam betekent namelijk: niet tegen te houden. De begrippen zijn dus wel verwant, maar niet gelijk. "Er übte unaufhörlich seine Fremdsprachen; dabei war er unaufhaltsam": "Hij oefende onophoudelijk zijn vreemde talen, daarin was hij niet tegen te houden."

Hopelijk zijn door deze woordenvloed weer wat valse vrienden ontmaskerd, zodat jullie onophoudelijk kunnen doorgaan met het onbezorgd gebruiken van de Duitse taal! 

Bis bald!