Hoe overbrug je zakelijke cultuurverschillen met Duitse relaties?

Culturele struikelblokken

Vandaag volgt het tweede deel in de reeks over (zakelijke) culturele verschillen tussen de Duitse en Nederlandse cultuur. Dit doe ik aan de hand van twee voorbeelden a: siezen-duzen en b: kussen bij begroetingen. Doel is je meer inzicht te geven in de culturele achtergronden bij zulk gedrag.

Siezen en duzen

Nee hè, gaan we het weer eens hebben over siezen (iemand aanspreken met u) of duzen (jij zeggen). Dat thema is nu toch wel voldoende uitgekauwd?

Ik vind van niet. Want al te vaak denken Nederlanders de Duitse voorkeur om te “siezen” simplistisch te kunnen verklaren met “Duitsers zijn nu eenmaal hiërarchisch.” In enkele gevallen zijn mijn cursisten ook van oordeel dat Duitsers gewoon ouderwets zijn en zo’n twintig jaar bij ons Nederlanders achterlopen.
Even voor alle duidelijkheid. In Duitsland is sinds enige jaren een (voorzichtige) trend gaande om meer te gaan duzen. Je ziet dat bijvoorbeeld op XING, het Duitse internet-platform dat concurreert met LinkedIn. Enkele maanden geleden kondigde de redactie van XING aan dat men voortaan alle leden met du in plaats van Sie zou aanspreken. Zichtbaar wordt deze trend ook bij presentatoren van Duitse Nachrichtensendungen: steeds vaker spreekt men elkaar tijdens de uitzending met du aan.
Bij bedrijven in de creatieve sector en bij start-ups is het ook steeds gebruikelijker om te duzen. Maar deze ontwikkeling waardeert men lang niet in alle branches, ook niet bij de jongere generaties.
Eén en ander is ook afhankelijk van de situatie . Een du op sociale media wordt eerder geaccepteerd dan een du in een rechtstreeks contact.

Wat zijn nu overwegingen om te (blijven) siezen?

• Siezen schept meer afstand. Afstand tot een collega maakt het makkelijker om die aan te spreken op eventuele fouten
• Siezen drukt respect uit. Het is een uitdrukking van hoffelijkheid om de ander beleefd te benaderen.
• Siezen op het werk kan je gebruiken om je te onderscheiden van een andere groep of afdeling.
• Siezen kan je met iedereen. Duzen doe je altijd bij familie maar is een keuze bij mensen die niet tot je familiekring behoren. Met duzen geef je aan dat je de ander bijzonder vindt. Als je iedereen duzt gaat dat verschil verloren.

Zoenen in een zakelijke context.

In Nederland en Duitsland zoen je niet direct bij een eerste contact een zakenrelatie. Als je elkaar al zoent, dan gebeurt dit alleen als je de ander wat langer kent en wanneer er een zekere vertrouwdheid is ontstaan. Dus in eerste instantie voldoet gewoon het handen schudden.

Maar als we dan een Duitse (vrouwelijke) relatie een zoen geven is het goed om te beseffen dat wij Nederlanders, of beter gezegd wij Nederlandse mannen “veelzoeners” zijn. Dit overigens tot ongenoegen van vele Nederlandse dames die al dat fanatieke gezoen van vreemden helemaal niet op prijs stellen.

Maar goed, in Nederland is het drie keer zoenen ingeburgerd. In Duitsland, (en de meeste ander Europese buitenlanden), zijn maximaal twee zoenen in een zakelijke context de regel. Veel vaker blijft het, zoals gezegd, bij een handdruk.

Hoewel ik dit natuurlijk weet, kan ik aan een eigen praktijkvoorbeeld illustreren dat ik hiermee zelf een keer in de fout ging.

Ik had een training aan een groep Duitse cursisten gegeven. Bij het afscheid nemen aan het einde van de training zei één van de vrouwelijke deelneemsters tegen mij: “Tjaco, es war schön mit dir” en ze gaf mij een kus op de wang. Wat vermoeid na enkele dagen trainen dacht ik verder niet na en gaf de dame in kwestie twee zoenen en maakte aanstalten om een derde zoen op haar wang te planten. Zij ontweek echter mijn derde zoen. Drie keer zoenen ging haar een stap te ver, want daarmee zou ze de conventies binnen het zakelijk verkeer overschrijden. U zult begrijpen, die “overtreding” heb ik in latere contacten niet meer gemaakt.