DURVEN IS GOED, MAAR KENNIS VAN IDIOOM IS BETER
Jouw Duitse relaties waarderen het als je Duits met ze spreekt. Als je dat goed doet, dan geeft je dat een voorsprong op andere buitenlandse concurrenten. Gebruik je daarin verkeerd idioom, dan zal je Duitstalige gesprekspartner je dat vast willen vergeven. Maar het kan natuurlijk wel tot onbegrip leiden en enige hilariteit. Daarom in het vervolg van deze blog enkele voorbeelden van zogenaamde “Stolpersteine” (hindernissen) veroorzaakt door “falsche Freunde”. Die laatste zijn woorden en begrippen die in het Duits en Nederlands erg op elkaar lijken, maar die een andere betekenis hebben en soms tot hilariteit of onbegrip over en weer kunnen leiden. In vervolg op eerdere blogs over dit onderwerp bespreek ik vandaag wederom een paar voorbeelden. In latere blogs volgen er meer.
komisch, lustig, amüsant, drollig
Komisch kan in het Duits dezelfde betekenis hebben als in het Nederlands, namelijk grappig, humoristisch. Veel vaker echter wordt komisch in het Duits bij personen gebruikt om een negatief oordeel over hen uit te drukken; “Er ist ein komischer Mensch”, betekent dan in het Nederlands: “Dat is een vreemde kerel”. Komisch wordt in het Duits ook bij een reactie op situaties anders gebruikt dan in het Nederlands: “Das finde ich komisch” betekent niet dat de Duitse spreker van de zin iets leuk vindt, maar het betekent: “Dat vind ik gek.” Daarom is het niet raadzaam om de bovenstaande titelzin te gebruiken als je wilt aangeven dat je je gesprekspartner grappig vindt. Daarvoor zou je wel lustig of amüsant kunnen gebruiken, zeker als je gesprekspartner net zijn best heeft gedaan om grappig te zijn: “Sie sind aber lustig/amüsant, Frau Schwenke” wordt vanuit die context zeker goed opgevat. Drollig is een ander synoniem voor lustig of amüsant. Het wordt vaak gebruikt in samenhang met het gedrag van kleine kinderen, en heeft niets te maken met ontlasting. “Ein drolliges Mädchen” betekent dus gewoon “een grappig meisje.”
faul, schmutzig, Schmutz
Iets (een voorwerp) dat vuil is, is in het Duits niet faul maar schmutzig. “Das kind hat schmutzige Hände” betekent “Het kind heeft vuile handen”. Faule Hände heeft het niet, want dat zou betekenen dat de handen van het kind lui zijn. Fleiβig is de tegenstelling van faul. “Er zijn vlijtige en luie leerlingen” vertaal je in het Duits met: “Es gibt fleiβige und faule Schüler.” Faul wordt in het Nederlands overigens ook vertaald met rot, bedorven. Faules Obst/Fleisch is dus bedorven fruit/vlees. Die Kartoffeln faulen betekent: de aardappels rotten. Der Schmutz betekent het vuil. “Dieser Stoff nimmt leicht Schmutz an” betekent: “Deze stof neemt gemakkelijk vuil op”. Schmutz kun je aufwischen (opdweilen), abwaschen (afwassen) of zusammenkehren (bijeenvegen). “Es gibt denn auch feuchten, trockenen, klebrigen Schmutz” is: "Er bestaat dan ook vochtig, droog en kleverig vuil”.
heim, Das Heim, die Heimat, heimisch, heimlich, unheimlich
Als je in het Duits wilt aangeven dat je thuis bent dan druk je dat meestal uit met “Ich bin zu Hause." Als alternatief zou je kunnen zeggen: “Ich bin daheim”. Op dezelfde manier kan je iemand vragen naar huis mee te gaan: “Gehst du mit nach Hause” of: Gehst du mit heim?” Heim heeft een wat andere gevoelslading dan Haus. Heim is verbonden met het gevoel van (je) thuis voelen. Overigens kan Heim ook de betekenis van een tehuis hebben: “Das Kind wächst in einem Heim auf” betekent “Het kind groeit in een tehuis op.” Een studentenflat of-huis is ein Studentenheim. De gevoelslading van Heimat is bijna onvertaalbaar in het Nederlands. Wij Nederlanders vertalen Heimat meestal met geboortegrond, vaderland of geboortestreek. Vaak verlang je sterk naar de Heimat als je er niet bent: “Sehnsucht nach der Heimat”. Je ergens thuis, op je gemak voelen is in het Duits “sich irgendwo heimisch fühlen”. De autochtone bevolking van een land is die einheimische Bevölkerung eines Landes. Waar vele Nederlanders voortdurend de fout mee in gaan is het gebruik van het woord unheimisch. Hele volksstammen gebruiken dit vermeende Duitse woord om aan te geven dat ze iets onprettig, griezelig of onheilspellend vinden. Alleen zal een Duitser ze dan niet snappen. Dat doet hij wel als je unheimlich gebruikt, want dat is het Duitse woord dat hier gebruikt moet worden. Natuurlijk kun je je ook nog heimelijk (stiekem) gedragen. In die situatie gebruikt het Duits het woord heimlich. “Du brauchst das nicht so heimlich zu tun” is vertaald in het Nederlands “Je hoeft dat niet zo stilletjes (heimelijk) te doen.” In de zin “Er konnte der Polizei den wahren Sachverhalt nicht verheimlichen” vertaal je verheimlichen in het Nederlands met geheimhouden. De volledige zin vertaald is dan: “Hij kon voor de politie de juiste toedracht niet geheimhouden.” Wanneer je iemand dreigt om hem iets betaald te zetten dan zeg je in het Duits: “Das werde ich dir noch heimzahlen.” Het Duits kent ook het werkwoord heimsuchen (teisteren). “Dieses Jahr wurden die Vereinigten Staaten von mehreren Wirbelsturmen heimgesucht” is in Nederlandse vertaling: “De Verenigde Staten werden dit jaar door verscheidene wervelstormen geteisterd”.
Aan de hand van deze paar voorbeelden wordt duidelijk dat je makkelijk ins Fettnäpfchen treten kunt (een faux pas kunt begaan) of Stolpersteine (hindernissen) moet overwinnen in de Nederlands-Duitse communicatie.
Volgende week wederom een nieuwe blog met daarin meer van soortgelijke aandachtspunten.
Wil je ook beter worden in zakelijk Duits?
Wil je liever een training volgen om dit soort fouten niet meer te hoeven maken als je met Duitsers communiceert in een telefoongesprek, een verkoopgesprek, via een presentatie of per e-mail? Kijk dan ook eens bij mijn trainingsaanbod. Ik bied altijd maatwerk, zodat je zeker weet dat je leert wat jij nodig hebt in jouw specifieke situatie.
Of neem meteen contact met me op.
